Koninklijke bomen in de regio Wouw

REGIO - West-Brabant heeft al eeuwenlang een band met de Nederlandse Koninklijke familie. Maar wat merk je nu van “de Oranjes” als je door de regio wandelt of toert met fiets, motor of auto? Wij werden door omwonenden, bordjes en publicaties gewezen op enkele “Koninklijke Lindebomen”. Op pad dus maar!

Functie lindeboom in vroeger jaren

Al eeuwen worden lindebomen op centrale plaatsen in dorpen en steden geplant. De Germanen wijden de linde aan de “Freya” (Godin van de liefde, gezelligheid en vruchtbaarheid). Dit verklaart ook de locatie bij een woning (symbool van liefde, trouw en huiselijk geluk). In de tijd van keizer Karel de Grote hield de lindeboom de dondergod Donar met zijn bliksem en donder op afstand. Later werd rond de lindeboom recht gesproken. De “Gerechtslinde” werd soms benut om het doodvonnis uit te voeren door verhanging. Er werd rond deze centrale lindeboom ook gefeest. Vandaar de afbeelding van rond de linde dansende mensen op oude wandbordjes.

Wat kenmerkt de lindeboom?

De linde is inheems, stelt weinig eisen aan de grond en is dus zowel op kleigrond als op zandgronden te planten. Kan flink oud en meer dan 30 meter hoog worden. De linde is een bloesemboom met veel nectar maar helaas ook een druiper vanwege bladluis. Parkerende automobilisten en bankzitters moeten dus even opletten van half juni tot half juli. De kroon van de boom heeft een piramidevorm.
Koningslinde, in 1870 compenseerde koning Willem III de linde kwekers in de Betuwe nadat zij door een overstroming hun moederbomen verloren hadden zien gaan. Hij schonk hen nieuwe moeder linden oftewel “Moerbomen”. Vandaar de benaming “Koningslinde”.

Oranjebomen

Een belangrijke levensgebeurtenis binnen het huis Oranje-Nassau (zoals geboorte van een koningskind, troonsbestijging, memorabele verjaardag of jubileum) is voor bestuurders en Oranjeverenigingen altijd een passend moment geweest voor een blijk van genegenheid voor en verbondenheid met de Koninklijke familie. Ook in onze regio is daar in het verleden invulling aan gegeven door het planten van een Oranjeboom, Koningsboom of Kroningslinde. Dat was bijna altijd een Hollandse linde (een cultivar van de Krimlinde). Tegenwoordig is de Koningslinde een boom met de wetenschappelijke benaming “Tilia x Europaea”.

Koninklijke bomen en plantjaar 

Wilhelmina Linde, ter gelegenheid van haar troonsbestijging 6-9-1898. Juliana Linde, ter gelegenheid van haar geboorte in 1909. Juliana Linde, ter gelegenheid van haar huwelijk met Bernhard van Lippe-Biesterfeld in 1937. Juliana Linde, ter gelegenheid van haar troonsbestijging op 6-9-1948. Beatrix Linde, ter gelegenheid van haar troonsbestijging op 30-4-1980. Beatrix Linde, ter gelegenheid van haar 50e verjaardag in 1988. Catharina-Amalia Linde, ter gelegenheid van haar geboorte op 7-12-2003. Willem-Alexander linde, ter gelegenheid van de troonsbestijging op 30-4-2013. Er zijn toen in alle 408 Nederlandse gemeenten lindes geplant!

Waar in onze regio Koningsbomen?

In Nispen staan vier lindebomen die werden geplant t.g.v. de geboorte van Juliana (1909, plantdatum 24-5-1909), Beatrix (1938, plantdatum onbekend) en Amalia (2003, plantdatum 20-4-2004). De heemkundekring “De Heerlijckheijd Nispen” plant elk voorjaar perkgoed (Oranje Afrikaantjes) rond de Beatrix en Julianaboom. De Koningslinde (plantdatum 30-4-2013) ter gelegenheid van de troonsbestijging door Willem-Alexander staat in het park aan de Oostmoer. Deze bomen symboliseren de band tussen het vorstenhuis en Nispen (de heerlijkheid was ooit deel van de baronie van Breda en daarmee verbonden met de familie Van Oranje-Nassau). Bij het 100-jarig jubileum in 2009 werd de Julianaboom (hoek Bergsebaan- Klokbergstraat) door het Nispense Oranje Comité voorzien van een oranje nestkastje. Op de hoek Patrijsstraat en Pelikaanstraat staat de Catharina-Amalia Linde. Of de grote linde voor de Lindeschool (bij het voormalige klooster van de H. Antonius van Padua aan de Dorpsstraat) een historische oorsprong heeft hebben wij niet kunnen ontdekken. Tot slot: de gemeente Roosendaal verzorgt het onderhoud van de bomen.
In Huijbergen blijken twee koninklijke bomen geplant te zijn. Tijdens onze zoektocht zien we op maandagochtend kaartende ouderen in de Kloek zitten. We worden verwezen naar de Beatrixboom voor het bejaardenhuis (Siardus Bogaertslaan) en naar een boom op de hoek van Veenbes en Weg naar Wouw. Bij deze laatste boom is de toelichting van de paal verdwenen. Even maar een melding gedaan aan de gemeente Woensdrecht met verzoek voor plaatsing van een nieuw plaatje.
In Heerle is café-restaurant “De Oranjeboom” een bekende horecazaak. Of de in 1991 veelbesproken 100 jarige “Eik van Heerle” ook een herinneringsboom was, is ons niet bekend. Zeker is wel dat deze boom op de hoek van de Torenbaan en Herelsestraat bij bestuurders en inwoners in herinnering zal blijven als “discussieboom” (voorafgaande aan de nieuwbouw van de supermarkt). In Heerle is geen koningsboom te vinden.
In Wouw staat sinds 30 april 2013 de Koningsboom op de markt. Op Koningsdag wordt, inmiddels bijna traditie, deze boom aangekleed met een oranje strik en rood-wit-blauw breiwerk. Bewoners van verzorgingshuis Markant zijn de makers van deze bijzondere aankleding. In 2021 verdween de oranje strik. Hoe dat is afgelopen is ons niet bekend. In het Catharinapark van Wouw staat sinds 24 maart 2004 de Prinses Amalia boom (ter gelegenheid van de geboorte van kroonprinses Catharina Amalia d.d. 7-12-2003). Helaas is het aluminium gedenkplaatje bij de boom al enige tijd geleden vernield.
In Wouwse plantage ontdekten wij een “Koninklijke Eik” in het Nieuwe Bos (het voormalige 3e Wereldbos). Deze ongenummerde boom wordt op een paal met aluminium plaatje aangeduid met de letters WA, een kroon en de datum 30-4-2013.
In Roosendaal staat de Willem-Alexander boom op het Mill Hill plein (nabij het ING-kantoor). Waar de Amaliaboom recent is geplant wordt niet duidelijk. De registratie van een mogelijk in Roosendaal geplante Wilhelminaboom, Julianaboom en Beatrixboom blijft ook nog even voor ons verborgen. Mogelijk is de Beatrixboom geplant in wijk Tolberg (preciezer: de Everberg). In een gemeentelijke beplanting tekening is deze boom hier aangegeven maar een officiële status is nergens vastgelegd.
In Welberg levert zoeken en navragen ook geen koningsboom op. Meerdere inwoners denken dat er wel een koningsboom in het dorp heeft gestaan maar dat deze per abuis enkele jaren geleden is omgezaagd. We vragen het na maar dat blijkt een bevrijdingsboom (en dus geen koningsboom!) geweest te zijn. Iedereen weer op de hoogte dus.
In Kruisland staat de Beatrixboom onopvallend maar voorzien van een goed leesbaar bordje binnen een rond metalen hekwerk naast het terras van De Commerce Kruisland. Deze boom herdenkt haar vijftigste verjaardag.
In Moerstraten staat de Koningslinde aan het plein bij Dorpshuis ParelMoer. Een paal met bordje geeft informatie. De boom is hier geplant op 30-5-2013 t.g.v. de inhuldiging van Z.K.H. Willem-Alexander. Na het maken van een foto rijden we verder.

Afsluitend

Een rondje langs alle koningslindes in de regio was beslist de moeite waard. Enkele zaken vielen op. De informatiebordjes zijn herhaaldelijk onleesbaar of zelfs verdwenen. Sommige plantlocaties waren hondenuitlaatzones. De koninklijke boom werd omringd door grote hoeveelheden drollen of gestort afval. De betreffende gemeenten zijn hierover geïnformeerd.

Bronnen: Publicatie Heemkundekring 
“De Heerlijckheijd Nispen”; Landelijk register Bomenstichting; Gemeente Roosendaal.