Stamtafels halen inwoners uit eenzaamheid

WOUWSE PLANTAGE – Op initiatief van de gemeente Roosendaal werd in samenwerking met Stichting Groenhuysen en St. Elisabeth in 2019 de eerste stamtafel geopend in Wiekendael. Het doel? Een vrijblijvende ontmoetingsplaats creëren voor mensen die behoefte hadden aan een praatje, spelletje of andere activiteiten. Wat men gehoopt had, kwam uit: de stamtafel bleek een laagdrempelige manier om eenzaamheid tegen te gaan. En dus volgden er nog vijf locaties. Martha Engelen, sociaal werker bij WijZijn, is vanaf het eerste uur betrokken bij de totstandkoming van de stamtafels. Met bezieling vertelt zij wat deze betekenen voor de inwoners van de gemeente Roosendaal. 

Wat is effectiever om een beeld te krijgen van de stamtafels en de sfeer die er heerst dan een bezoek te brengen aan één van de locaties. Het wordt de Wouwse Plantage, waar iedere dinsdagmorgen in Dorpshuis de Spil vanaf 10.00 uur de deuren opengaan voor de bezoekers. Bij binnenkomst wacht een hartelijke begroeting door Martha Engelen. “Wat fijn dat je er bent”, zegt ze met een grote glimlach en een ferme handdruk. Er wordt meteen een kop koffie geserveerd en een stuk taart aangeboden. “Onze Walt is jarig”, luidt de verklaring. “Kom gezellig bij de groep zitten.” 

Een warm bad

Gezeten rond de tafel wordt de uitnodiging aan de bezoekers om te vertellen waarom ze wekelijks samenkomen in eerste instantie verlegen afgeslagen. Maar even later komen dan toch de reacties los. “Vrienden van mij uit de Wouwse Plantage, wezen mij op deze mogelijkheid en hoewel ik vriendinnen heb met wie ik thuis afspreek, is het ook weleens fijn om de deur uit te gaan”, deelt de sympathieke 74-jarige Anne Huigen uit Huijbergen. “Mijn man is overleden en dan worden sociale contacten nóg belangrijker. Hier belandde ik in een warm bad. Praten met de anderen doet me goed, ook met Martha, die ontzettend lief is. Meestal blijf ik lunchen en daarna doen we nog een spelletje rummikub of we gaan kaarten.” De jarige Walt Polderman die 76 kaarsjes mag uitblazen, beaamt het gevoel zich volledig thuis te voelen op deze plek en in deze groep. “Sinds kort woon ik in Roosendaal maar het merendeel van mijn leven heb ik op ‘De Pin’ doorgebracht. Hier ken ik iedereen en zij mij. Ik kom vooral om lekker bij te kletsen en samen te lunchen. Daarna ben ik weer weg.” André Kerstens die het garagebedrijf aan de Plantagebaan gerund heeft, is ook iedere dinsdag van de partij. Met zijn 67 jaar is hij één van de jongste maar dat deert hem niet. “Het is altijd hartstikke gezellig”, klinkt het gemeend. Anne Smeehuyzen wil ook nog wat kwijt. “Twee jaar geleden bezocht ik voor de eerste keer deze stamtafel. Ik werd onmiddellijk opgenomen in de groep. Dat deed zoveel met mij dat ik de derde keer een speech heb gehouden waarin ik dat gevoel met de rest deelde. Ik het begin heb ik veel meegeholpen in de keuken maar momenteel doe ik dat wat minder. Maar dat is prima, ik mag zelf aangeven wat ik wel en niet wil.” 

Fijne samenwerking

Eigenlijk beschrijven deze ervaringsverhalen in grote lijnen al wat de stamtafel inhoudt én betekent voor de bezoekers ervan. Maar hoe ervaart de organisatie erachter dit? “Het is hartverwarmend om te zien wat de effecten zijn”, antwoordt Martha. Zij werd in 2020 gevraagd om vorm te geven aan de stamtafel in de Tolberg, die na het succes in de wijken Kortendijk en Kalsdonk werd ingericht. “Ik hou van een uitdaging dus toen ik diezelfde opdracht kreeg voor Nispen, Heerle en in 2021 de Wouwse Plantage, vond ik dat geweldig. Ieder dorp heeft toch zijn eigen cultuur en dynamiek en spreekt een eigen taal”, heeft Martha gemerkt. “Dat maakt het zo leuk. Overigens bestaat de stamtafel in de Tolberg niet meer, terwijl Wouw juist is toegevoegd. In totaal zijn er dus zes locaties. De organisatie die sinds 1 januari 2023 de stamtafels coördineert, is WijZijn”, vat Martha in een notendop samen. “Echter, zonder de ontzettend fijne samenwerking met de lokale dorpshuizen en verenigingen, waaronder de KBO, zouden we niet kunnen bereiken wat we nu doen”, benadrukt zij. “We versterken elkaar en organiseren informatiebijeenkomsten waarbij we onderwerpen als cybercrime, mantelzorg maar ook bijvoorbeeld incontinentiemateriaal bespreekbaar maken. Samen bereiken we een grotere groep en dat is fijn. Want bezoekers aan deze bijeenkomsten zien dat ze niet de enige zijn die met dat onderwerp te maken hebben. Daardoor verdwijnt schaamte en worden taboes doorbroken.” 

Niets moet, alles mag

Op de vraag wat de insteek is van de stamtafel, reageert Martha kort en krachtig: “Mensen uit hun eenzaamheid halen op een manier die heel toegankelijk is. Want het blijkt voor sommigen toch een hele stap om zich aan te sluiten bij een stamtafel. Vaak bestaat de misvatting dat het een soort dagbesteding is. Maar dat is het absoluut niet. Er is geen vastomlijnd programma. Je mag zelf ideeën inbrengen. Hier mag alles en moet je niets. De één komt alleen voor een kletspraatje, de ander hoopt de laatste nieuwtjes te horen, terwijl weer een ander samen lunchen zo fijn vindt en vervolgens graag een potje kaart. Iedereen is welkom, maar de praktijk wijst toch uit dat het merendeel van de bezoekers uit senioren bestaat. Naast een praatje maken met elkaar, is er aandacht voor cultuur en beweging. Hier in De Spil bijvoorbeeld is er na de lunch gelegenheid om te gymen. In Heerle en Nispen biedt CultuurCompaan een afwisselend programma zodat de bezoekers aan de stamtafel één keer per maand kunnen meedoen aan activiteiten zoals bewegen op muziek. Dat stimuleert de motoriek en maakt mensen energiek en blij. Ook op creatief vlak kunnen ze hun hartje ophalen. Zo wordt in Heerle driftig gebreid voor een weeshuis in Tsjernobyl. Alleen door diegene die daar zin in hebben. Want nogmaals: je hoeft niet mee te doen. Je mag er gewoon zijn.”

Meedenken

Martha doet dit werk met hart en ziel, wat voelbaar is voor de bezoekers die haar duidelijk op handen dragen. Wat hen betreft doet Martha haar achternaam ‘Engelen’ eer aan. Dat compliment wuift ze echter bescheiden weg en draait het liever om. “Ik haal hier zoveel energie uit. Ik vind het heerlijk om te merken dat een klein gebaar, een woord van troost, zoveel betekenis heeft voor onze bezoekers.” En daarmee verwoordt Martha misschien wel de succesformule van de stamtafels: een luisterend oor bieden in een veilige omgeving waar iedereen gelijk is. “Er ontstaan hier vriendschappen. En iedereen die daarbij wil aanschuiven is welkom”, zegt Martha. “Tijdens het samenzijn wordt lief en leed gedeeld. We vangen elkaar op, sturen een kaartje of gaan langs met een bloemetje als iemand wat extra aandacht kan gebruiken.” Dat Martha in haar leven zelf ook voor de nodige uitdagingen heeft gestaan, maakt dat ze de emoties van de bezoekers maar al te goed begrijpt. “Maar het blijft wel om hén gaan”, vindt ze. “Mijn rol bestaat voornamelijk uit luisteren, signaleren en een prettige, gemoedelijke omgeving scheppen waar iedereen zich gehoord en gezien voelt. Mochten er thema’s ter sprake komen waar ik minder van weet, kan ik bogen op een groot netwerk waar ik naar door kan verwijzen. WijZijn biedt samen met MEE West-Brabant ondersteuning aan inwoners onder de naam Inwonersondersteuning Roosendaal. Deze kan opbouwwerkers inzetten die expertise hebben op het gebied van rouwverwerking, financiën, veiligheid, noem maar op.”

Wees welkom!

Terwijl Martha haar verhaal doet, is Jeanine, die hondje Rakker mee heeft genomen, druk bezig in de keuken van De Spil. “Jeanine is mijn steun en toeverlaat, net als Marja en Mien. Zij zijn alle drie bezoekers van deze stamtafel en vinden het fijn om mee te helpen”, legt Martha uit. “Op de voorgrond treden doen ze niet graag, dus op de foto hoeven ze niet.” Nu het ijs gebroken is, geeft de rest van de groep wel goedmoedig toestemming om gefotografeerd te worden. “Eet een broodje gezond mee”, nodigt Martha uit als het tijd is om afscheid te nemen. “Of neem er één mee.” Haar woorden zijn net zo warm en oprecht als de plek en het gezelschap waarin ze gebezigd worden. En haar uitnodiging om vooral nog eens langs te komen, galmt nog lang na...

Meer weten over de stamtafels? Kijk op www.stamtafelroosendaal.nl